Próchnica zębów jest bardzo poważną chorobą, dotykającą zarówno dorosłych, jak i dzieci. Może nas przed nią uchronić odpowiednia higiena jamy ustnej, właściwa dieta i systematyczne wizyty u stomatologa.

Jak wygląda próchnica zęba?

Próchnica jest chorobą zębów wywołaną przez bakterie. Dotyka w Polsce ponad 90 proc. ludzi. Pierwszym objawem próchnicy zęba są białe, nieco porowate plamy na koronie. Są one niewidoczne gołym okiem, ale stomatolog podczas badania jest w stanie je wychwycić. Nieleczone plamki robią się coraz ciemniejsze i bardziej widoczne. Gdy próchnica dojdzie w głąb zęba pojawia się ból, nadwrażliwość – na ciepło i zimno a także na kwaśne potrawy i napoje. Jeśli w tym momencie odwiedzimy stomatologa, jest jeszcze szansa na uratowanie zęba. Trzeba zgłosić się jak najprędzej, bo zmiany próchnicowe coraz bardziej się pogłębiają i rozprzestrzeniają na inne zęby. Gdy próchnica wniknie do miazgi zęba i utworzy się stan zapalny, konieczne bywa leczenie kanałowe a w najgorszym przypadku wyrwanie zęba. Nieleczona próchnica jest groźna nie tylko dla jamy ustnej, ale i całego organizmu.

Próchnica może dotyczyć zarówno zębów stałych, jak i mlecznych. W mleczakach tworzy się szybciej, gdyż ich szkliwo jest słabiej zmineralizowane. Należy ją leczyć. U bardzo małych dzieci może pojawiać się tzw. próchnica wczesna (zaraz po wyrżnięciu się zęba), która wymaga szybkiej interwencji stomatologa. Pierwsze stałe zęby są bardziej narażone na próchnicę niż późniejsze, dlatego trzeba o nie dbać szczególnie.

Przyczyna próchnicy zębów

Nie ma jednego winowajcy odpowiedzialnego za próchnicę zębów. Jest ich kilku. Za najważniejszą przyczynę próchnicy zębów uważane są bakterie gromadzące się na płytce nazębnej. Bakterie stanowią aż 80 proc. jej składu. Produkują kwasy, które doprowadzają do demineralizacji, czyli rozpuszczania się szkliwa i w efekcie do powstania ubytku próchniczego. Bakteriom próchniczym niezbędny do życia jest cukier.

Wytworzeniu się zmian próchnicowych sprzyja niewłaściwa higiena jamy ustnej, złe nawyki żywieniowe, zbyt rzadki kontakt ze stomatologiem, predyspozycje genetyczne.

Sposoby zabezpieczenia przed próchnicą

Najistotniejsza w zabezpieczeniu przed próchnicą jest odpowiednia dbałość o zęby i dziąsła. Już u niemowląt po pojawieniu się pierwszych ząbków, należy je myć. W każdym wieku po jedzeniu powinno się jamę ustną chociaż przepłukać, a najlepiej zawsze po posiłku umyć zęby. Szczotkowanie przynajmniej dwa razy dziennie, to minimum. Warto korzystać z płynów do płukania ust i nici stomatologicznych bądź irygatora (co umożliwia pozbycie się resztek pokarmu z przestrzeni między zębami). Ważna jest odpowiednia technika mycia zębów i sama szczoteczka – lepiej od zwykłych działają soniczne (zapobiegają tworzeniu się płytki nazębnej sprzyjającej próchnicy). Jeśli już tradycyjna, to o miękkim włosiu, często wymieniana. Wskazane jest używanie pasty do zębów z fluorem, bo wzmacnia zęby.

Dobrze jest zgłaszać się regularnie, chociaż raz w roku, do gabinetu dentystycznego na profesjonalną higienizację zębów (usuwanie kamienia nazębnego, tzw. scaling, piaskowanie i fluoryzacja), stosować preparaty wspierające remineralizację szkliwa. Zabiegiem dla dzieci, zarówno przy mleczakach, jak i zębach stałych jest lakowanie, czyli wypełnianie bruzd specjalnym preparatem (lakiem). Najczęściej lakuje się zęby trzonowe stałe (szóstki, siódemki), jak najszybciej po wyrżnięciu. Dla dzieci od 6 miesiąca życia do ukończenia 18 lat zalecane jest miejscowe lakierowanie zębów preparatami fluoru, czyli fluoryzacja.

Wskazane jest wprowadzenie zmian w diecie i wykluczenie, w miarę możliwości cukru, rezygnacja ze słodkich napojów, słodyczy, dżemów, ciastek. Trzeba też unikać słonych przekąsek zawierających węglowodany (jak np. chipsy).

Należy natomiast pamiętać o dostarczaniu organizmowi posiłków korzystnie wpływających na zęby, bogatych w białko, magnez, wapń, fosfor, witaminę D, B12, K i C. Nie można zapominać o nawadnianiu organizmu, najlepiej wodą, którą warto zawsze obficie popijać jedzenie.

Najlepszych efektów zabezpieczeń przed próchnicą można spodziewać się wtedy, gdy będziemy regularnie korzystać z zabiegów stomatologicznych i dbać o zęby codziennie w domu.