Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych jest poważną chorobą, którą można i trzeba leczyć. Powikłania mogą być bardzo poważne.
Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych – czym jest?
Zatoki szczękowe są parzystymi jamami w kształcie ostrosłupa, zlokalizowanymi w kościach szczęki. Wchodzą w skład zatok przynosowych i mają w nich największą objętość. Zatoki szczękowe mają swoje ujście w jamie nosowej. Nabłonek oddechowy od wewnątrz wyściełający jamy obu zatok jest zbudowany z wielu komórek, których powierzchnia pokryta jest rzęskami. Ruch tych rzęsek w stronę ujść zatok pomaga usuwać zanieczyszczenia wyłapane w śluzie. W razie obrzęku błony śluzowej ujścia zatok zamykają się i cała wydzielina gromadzi się we wnętrzu zatok.
Zatoki szczękowe prawa i lewa znajdują się powyżej korzeni zębów przedtrzonowych i trzonowych szczęki. Wierzchołki tych korzeni od światła zatoki oddzielone są zazwyczaj warstwą kości oraz błoną śluzową. Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych ma związek z bliskim sąsiedztwem zębów. Stan zapalny zatok szczękowych może być efektem nieleczonej przewlekłej próchnicy, ropni okołozębowych, martwych zębów, bądź powikłania po nieprawidłowym wyrwaniu zęba (bo np. brakowało wystarczającej higieny podczas zabiegu, co doprowadziło do gromadzenia się bakterii) lub komplikacji po leczeniu kanałowym (gdy stomatolog podczas poszerzania kanałów w trakcie leczenia przebił się do zatoki). Po wyrwaniu zęba zębopochodne zapalenie zatok szczękowych pojawia się w ciągu kilku tygodni.
Szacuje się, że około 10 proc. wszystkich stanów zapalnych zatok szczękowych ma związek z zębami.
Przyczyny zapalenia zatok szczękowych
Przyczyny zapalenia zatok szczękowych mogą być nieleczone zęby, stany zapalne zębów lub przyzębia, które wywołane są przez nieleczoną przewlekłą próchnicę. Zaniedbywanie stanu jamy ustnej zdecydowanie zwiększa ryzyko chorób zatokowych.
Inne czynniki predysponujące do zapalenia zatok szczękowych, to alergiczny nieżyt nosa, wady anatomiczne przegrody i bocznej ściany nosa (np. skrzywienie przegrody, polipy, guzy), palenie papierosów, astma oskrzelowa, ingerencje stomatologiczne w tym implantologiczne.
Objawy zapalenia zatok szczękowych
Do objawów zapalenia zatok szczękowych należą przede wszystkim dokuczliwe bóle głowy i twarzy. Pojawia się ból w okolicach oczodołu (górna część policzka). Ból nasila się w czasie kaszlu i wysiłku, ma charakter rozpierający, świdrujący. Niekiedy bywa jednostronny. Może, w ostrych stanach, pojawić się ból skroni, oczu. Nierzadko występują też problemy z oddychaniem.
Wydzielina z nosa ( wodnista lub ropna) i katar, to kolejne charakterystyczne objawy zapalenia zatok szczękowych. Przy czym katar może wyciekać tylko z jednej dziurki. Wydzielina spływa po tylnej stronie gardła i podrażnia go. Inne możliwe symptomy, to ogólne osłabienie, brak apetytu, nieprzyjemny zapach z ust, zaburzenia węchu i smaku, podwyższona temperatura ciała (w ostrych stanach). Przy przewlekłym zapaleniu zatok szczękowych objawy są mniej nasilone.
Leczenie zębopochodnego zapalenia zatok szczękowych
Podstawowym sposobem leczenia zębopochodnego zapalenia zatok szczękowych jest farmakoterapia. Stosuje się przede wszystkim leki łagodzące dokuczliwe objawy i leki przeciwzapalne. Podczas leczenia zapalenia zatok szczękowych zalecane bywają leki rozrzedzające zalegającą w zatokach wydzielinę, przeciwobrzękowe. W razie potrzeby (przy zakażeniu o podłożu bakteryjnym) przepisywane są antybiotyki. Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych wiąże się najczęściej z koniecznością ponownego leczenia stomatologicznego zęba lub zębów, które ten stan wywołały, leczenie kanałowe lub wyleczenie próchnicy. W niektórych przypadkach niezbędne okazuje się usunięcie zębów. Nieleczone zapalenie zatok szczękowych grozi niebezpiecznymi powikłaniami, jak zapalenie kości, szpiku kostnego, a nawet zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Warto systematycznie odwiedzać gabinet stomatologa i rygorystycznie stosować się do zaleceń lekarza odnośnie higieny jamy ustnej ( bardzo ważne) i profilaktyki. Zapobiec chorobie pomoże m.in. rzucenie palenia, dbanie o wilgotność powietrza, zdrowa dieta.
Rola chirurga w leczeniu zaawansowanych przypadków
W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie zapalenia zatok szczękowych w domowych warunkach oraz leki nie pomagają, konieczna może okazać się operacja chirurgiczna. Zabieg endoskopowy polega na wprowadzeniu do zatok endoskopu, by sprawdzić, czy polipy, śluz bądź inne tkanki nie blokują zatok. W razie potrzeby chirurg usuwa blokadę anatomiczną. Kiedy indziej powiększa przestrzeń w zatokach, by ułatwić oddychanie. Chirurg może też pomóc udrożnić nos korygując skrzywioną przegrodę nosową.
W wielu przypadkach przy leczeniu zaawansowanych schorzeń niezbędna jest współpraca różnych specjalistów, m.in. stomatologa, chirurga szczękowego, laryngologa, otolaryngologa, alergologa.
